İçişleri Bakanlığı ve AFAD, Afet ve Acil durumlara hazırlık için köklü çalışmalara imza atıyor. İçişleri Bakanı Sayın Süleyman Soylu; 2021 Yılını Afet ve Acil Durum Eğitim Yılı olarak açıklamıştı. İl ve İlçelerde Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri oluşturuluyor. 112 Acil Çağrı Merkezleri tek numarada toplanıyor. Hazırlıklar tüm hızıyla devam ediyor. Polis Arama Kurtarma-PAK eğitimini tamamlayarak operasyona hazır hale geldi.
İlçelerde Afet Acil Durum Yönetim Merkezleri kuruluyor. İstanbul Zeytinburnu da pilot çalışma başladı. Diğer il ve ilçelerde de hazırlıklar devam ediyor. Bütün birimler Afet ve Acil Durumlarda İlçede Kaymakamlıkta kurulacak Afet Acil Durum Merkezinde ve Belediye koordinesinde İtfaiye, Zabıta, Emniyet ve diğer ekipler sevk ve idare edilecek.
Dünyada ve Ülkemizde küresel ısınma ve kuraklık gibi doğa olaylarının olumsuz etkileri görülmektedir. Ekolojik sistemde değişimler yaşanmakta, mevsimsel iklim değişikliklerinden dolayı ülkemizde sel, heyelan, toprak kayması, yıldırım düşmesi, hortum, çığ ve yapay olarak yangın, kimyasal patlama, trafik kazaları, tahlisiye olaylar ile afet ve acil durumlarda artışlar görülmektedir.
EM-DAT verilerine göre, tüm dünyada doğal afetler 1980 öncesine göre üç kat artış göstermektedir. Ülkemiz, tektonik kuşakta yer aldığından deprem kaçınılmaz afet olarak karşımıza çıkmaktadır. Son olarak Elazığ ve İzmir depremi bunun bir göstergesidir. İzmir depremi sonrasında deniz suyu çekilmesi nedeniyle tusunami uyarısı yapılmıştı. Afet ve acil durum riskinin fazlası olması nedeniyle kısa, orta ve uzun vadeli afet planlaması yerel, bölgesel ve ulusal olarak yapılmalıdır.
Toplumsal afet bilincini artırmak için yazılı, görsel, TV, radyo ve sosyal medya ile yerel, bölgesel ve ulusal medya da eğitici programlar ve kamu spotu gibi sosyal iletişim, video, resim gibi bilgilendirici reklam ve tanıtım programları yapılmalıdır. Pandemi nedeniyle dijital eğitim mecraları daha fazla kullanılmalıdır. İlköğretimden itibaren okullarda sivil savunma ve afetlere hazırlık dersi konulmalıdır.
Afet ve Acil Durum mevzuatında kamu, özel ve özerk kurumlar ile gönüllü teşekküllerin işbirliği artırılmalıdır. İlköğretimden itibaren eğitimler verilmelidir. Bütün kamu ve özel kuruluşlar afet planı hazırlamalıdır. Deprem ve ilkyardım çantası hazır edilmeli. Her ailede aile afet planı yapılmalıdır. Yangınlar, can ve mal kaybına sebep olmakta ve özellikle sanayi tesislerinde yaşanan olaylar ülke ekonomisini ciddi olarak olumsuz etkilemektedir.
İnşaat teknolojilerinde meydana gelen değişimler ve akıllı şehircilik projelerini uygulama ve entegrasyonu proje onay aşaması ve öncesinde zemin etütleri büyük önem kazanmaktadır. Bölgesel olarak risk içeresin olaylar ve nedenleri belirlenmeli ve çözümler üretilmelidir. Dere yatakları kesinlikle yerleşime kapatılmalıdır. Bu konuda ilçe ve il ve büyükşehir belediyeleri, ilçe ve il özel idareleri ve kaymakamlık, üniversiteler ve valiliklere ve ilgili bakanlık ve merkezi kurumlara önemli görevler düşmektedir.
BM afet riskleri azaltılması Sendai konferansı 2015-2030 kararlarında ülkemizin de imzası var. Bu kararlarda devlet ve yerel yönetimlerin STK'ları bu konu da destekleyeceği kararı var. Bu konu da STK'lar daha fazla desteklenmelidir. Acil Durum ve Afetler ile ilgili kurumlar arasında işbirliği geliştirilmeli. Acil Durum numarası tek numara uygulaması ülke genelinde uygulamaya geçirilmektedir.
AFAD, İtfaiye, Kızılay, UMKE, Hızır Acil, Emniyet, Jandarma, Sahil Güvenlik, Arama Kurtarma Dernekleri, Gaz, Elektrik, Su ve Zehir Danışma gibi kurumlar ortak komuta santralden yönlendirilmesi çalışmaları devam ediyor. Tarih tekerrürden ibaret değildir. Hatalar tekerrürden ibarettir. Bölgesel riskler ve tehlikeler azaltılmalıdır. Özellikle her yağmurda karadeniz bölgesinde bir il, ilçe yada köyde mutlaka sel veya heyelan tehlikesi yaşanmaktadır.
Ülke olarak Afet ve Acil Durumları kronik sorun olmaktan çıkarmak için kalıcı çözümleri uygulamaya geçmek mecburiyetindeyiz. Afet Riski Azaltma Planı'nın şu anda 6 ilde devam etmekte, 81 kentin 'İl Afet Riski Azaltma Planı'nın ise 2021 yılı sonu itibarıyla tamamlanması planlanmakta, 2021 yılını Türkiye'de 'Afet Eğitim Yılı' olarak ilan edildi. Buna yönelik çalışmalar hızlandırılmalı. Ülke genelinde 18 bin 642 adet acil durum toplanma alanı gözden geçirilmelidir. İstanbul bu konuda yüksek risk taşımakta, toplanma ve barınma alanı konusunda oldukça sıkıntılı bir durumda.
Türkiye Afet Müdahale planı(TAMP) güncellenmektedir. TAMP'ta İtfaiye'ye verilen görev sadece söndürme ve defin gibi görevler. İtfaiye'ye arama kurtarma görevi'de verilmelidir. En fazla olaya müdahale eden ve sahada en hazır olan birim İtfaiyedir. İtfaiye Teşkilatları tek çatı altında toplanmalı ve tenik meslek sınıfına alınmalıdır. Bu büyük bir eksikliktir.
TAMP konusunda da yoğun ve teknik bir çalışma yapılmalıdır. FEMA benzeri bir yapılanma üzerinde çalışılabilir. Ayrıca masabaşı tatbikatları, uygulamalı saha tatbikatları ile desteklenmelidir. AFAD ve İtfaiye Gönüllü Projesi geliştirilmeli, mevzuatta buna yer verilmeli, yasal düzenleme yapılmalı. Afetler yaşanmadan önce bütün hazırlıklar tamamlanmalıdır. Bizlerde katkı sunmaya, üzerimize düşeni yapmaya hazırız.
Şener Mengene
Stratejist-Araştırmacı-Yazar
Strateji Enstitüsü Genel Müdürü
