Azerbaycan'daki BM'nin Cop29 iklim konferansında yayınlanan yeni veriler, kömür, petrol ve gazdan kaynaklanan gezegeni ısıtan emisyonların 2024'te yüzde 0,8 artacağını gösteriyor. Tam tersine, dünyanın 1,5C sıcaklık hedefine ulaşma ve küresel çaptaki insanlar üzerindeki "giderek daha dramatik" iklim etkilerini sınırlama şansına sahip olması için emisyonların 2030'a kadar %43 düşmesi gerekiyor.
Dünya ülkeleri, 2023'te Dubai'de düzenlenen Cop28'de fosil yakıtlardan "uzaklaşma" konusunda anlaştılar; bu karar, önceki 27 zirvenin hiçbirinin küresel ısınmanın birincil nedeni üzerinde kısıtlamalar talep etmemiş olması göz önüne alındığında bir dönüm noktası olarak selamlandı. Pazartesi günü, Cop28 başkanı Sultan Al Jaber, Bakü'deki zirvede şunları söyledi: "Tarih bizi sözlerimizle değil, eylemlerimizle yargılayacak."
Karbon emisyonlarının artış hızı, yenilenebilir enerji ve elektrikli araçların yaygınlaşması hızlandıkça son on yılda yavaşladı. Ancak küresel ısınmanın ölümcül sıcak hava dalgalarını, selleri ve fırtınaları körüklediği bir yılın ardından, Bakü'de bir araya gelen müzakerecilerin üzerinde nihayet fosil yakıt yakmanın zirvesine ulaşma ve hızlı bir düşüş başlatma baskısı var.
Cop29, gelişmekte olan ülkelerin vatandaşlarının hayatlarını iyileştirirken emisyonlarını azaltmaları ve onları artık kaçınılmaz olan iklim kaosuna karşı korumaları için yılda ihtiyaç duydukları trilyon doları harekete geçirmeye odaklanacak. Zirve ayrıca Şubat ayında yapılması planlanan bir sonraki ülke emisyon azaltma taahhütlerinin hırsını artırmayı hedefliyor.
Yeni veriler, İngiltere'deki Exeter Üniversitesi'nden Prof. Pierre Friedlingstein liderliğindeki 100'den fazla uzmanın işbirliğiyle yürütülen Küresel Karbon Bütçesi projesinden geliyor.
Raporda "İklim değişikliğinin etkileri giderek daha dramatik hale geliyor, ancak fosil yakıtların yakılmasının zirveye ulaştığına dair hala bir işaret görmüyoruz. Zaman tükeniyor ve Cop29'da bir araya gelen dünya liderleri fosil yakıt emisyonlarında hızlı ve derin kesintiler yapmalı." denildi.
İngiltere'deki East Anglia Üniversitesi'nden Prof. Corinne Le Quéré şunları söyledi: "Fosil yakıtlardan uzaklaşma geçişi küresel düzeyde henüz açıkça gerçekleşmiyor, ancak raporumuz 22 ülkenin [ekonomileri büyürken] emisyonlarını önemli ölçüde azalttığını vurguluyor."
2024 emisyonlarının hesaplanması, Ekim ayına kadar mevcut veriler ve geçmişte doğru olan yılın son aylarına ilişkin tahminlere dayanmaktadır. 2024'te 37 milyar tondan fazla emisyon, dakikada yaklaşık 4 milyon ton olacak.
Gaz emisyonları, Çin ve diğer yerlerdeki artan kullanım sayesinde en büyük yıllık artışı, %2,4'ü göstermektedir. Petrol yakımı, özellikle uluslararası uçuşlarla yönlendirilen %0,9 oranında artarken, kömür emisyonlarının marjinal olarak yüzde 0,2 oranında artması bekleniyor.
Dünyanın en büyük kirleticisi olan Çin'in emisyonlarının hafifçe artması bekleniyor. Norveç'teki Uluslararası İklim Araştırmaları Merkezi'nden (Cicero) Jan Ivar Korsbakken, "Yenilenebilir enerjide bir başka rekor büyüme yılı geçirdi, ancak kömür enerjisi de yüksek teknoloji endüstrilerinden ve konut tüketiminden gelen elektrik talebindeki daha da hızlı büyüme nedeniyle büyümeye devam etti" dedi. Çin'deki petrol emisyonları muhtemelen elektrikli araçlardaki patlama nedeniyle zirveye ulaştı.
İkinci en büyük kirletici olan ABD'den gelen emisyonların, kömürün 120 yılın en düşük seviyesine gerilemeye devam etmesiyle birlikte hafifçe düşmesi bekleniyor, ancak gaz yakımındaki artışla telafi ediliyor. Kömür emisyonları Avrupa Birliği'nde daha da hızlı düşüyor ve emisyonlarda yüzde 3,8'lik bir düşüşe neden oluyor. Ancak, ekonomisi güçlü bir şekilde büyüyen Hindistan'da kömür yakımı artıyor ve yüzde 4,6'lık bir artışa yol açıyor.
Hibya Haber Ajansı
