Türkiye’de Temmuz ayında sanayi üretimi takvim etkisinden arındırılmış verilerle, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,7 artarken; mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise bir önceki aya göre %4,2 oranında daralma göstermiştir. Arındırılmamış verilere göre ise, sanayi üretiminde, geçen yılın aynı dönemine göre %2,3 oranında daralma gerçekleşmiştir. Bizim tahminimiz Temmuz ayında sanayi üretiminin arındırılmış verilerle yıllık bazda %15,3 artması yönündeydi.
Sanayi üretimindeki yıllık artış oranı, geçen yılın olumsuz etkilerinden dönüş etkisi halen görülmekle beraber aslında dönemsel veriden de anladığımız üzere yavaşlamaya işaret ediyor. Üretimdeki hız kaybı, yoğun bir şekilde doğalgaz ve elektrik tüketimini de ele alacak olursak üretim maliyetlerindeki artışın zorlayıcı etkisinden ileri gelmekte. Özellikle enerjiye ek olarak, hammadde teminindeki tıkanıklıkların da küresel açıdan imalat sektörünü zorlayıcı etkisinden bahsetmek gerekir. İlk iki çeyrekte milli gelir büyümesine en önemli katkıyı veren alanların başında gelen sanayide, 3Ç21’in ilk verisiyle beraber hız kaybı etkisini de gözlemliyoruz. Bu da aslında, geçen yılın olumsuz etkilerinden dönüşte yatırımların devam ettiğini, ancak istenen seviyede olmadığını göstermektedir.
Detaylara baktığımızda; madencilik ve taş ocakçılığı aylık bazda %1,8 azalırken, yıllık bazda %15,2 artış göstermiştir. İmalat sanayiinde aylık bazda %5 azalma görülürken, yıllık bazda ise 7,9’luk büyüme gerçekleşmiştir. Elektrik, gaz, buhar grubunda ise aylık bazda %4,5 artış görülmüş, yıllık bazda ise büyüme %11,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Aylık bazda enerji %2,7 oranında artmıştır. Sermaye malı %11,6, dayanıklı tüketim malı %7,3, ara malı %3,5 ve dayanıksız tüketim malı %1,7 oranında daralmıştır. İlgili kalemlerdeki yıllık değişimlere bakıldığında ise; ara malı %13,6, enerji %10,8, dayanıksız tüketim malı %8,8 ve dayanıklı tüketim malı %4,6 artmıştır. Sermaye malı ise %2,5 daralmıştır.
Sanayi üretim endeksi (Yıllık)… Kaynak: TÜİK, Bloomberg
İç ve dış talep koşulları ile maliyet unsurlarına dikkat ettiğimizde; kalan aylarda önceki aylara dair hızlı görüntünün yavaşlaması olası görünüyor. Sanayide büyüme, ihracata dayalı olarak devam edebilir, çünkü dış talep koşulları halen yeterince iyi. Buna karşılık, iç piyasada ve mal temininde yaşanan daralma yavaşlamanın ana hatlarını oluşturabilir. Yurtiçindeki makroekonomik değişkenler, başta enflasyon ve faiz olmak üzere hem finansman maliyetlerinin, hem de üretim maliyetlerinin üzerinde belirsizlik yaratmaktadır. Enerji maliyetlerine dair artışlar da sanayi açısından dışsallık etkilerini oluşturmaktadır. Uzun vade açısından, özellikle teknolojik ilerleme, stratejik sektörlerde uzmanlaşma, yeşil yatırımlar, ithal ikamesi ile yerel ağırlığı artırma gibi yapısal tedbirleri bu aşamada sürdürülebilir büyümeye destek için ele alınması gereken unsurlar olarak değerlendiriyoruz. Bu yıl %8 üzerinde büyümesi beklenen ekonomi noktasında, kalkınma ile eş değer sürdürülebilir büyüme açısından dışsallık etkilerinin en aza indirgenmesi ve istikrar sağlanması noktasını önemsiyoruz.
Kaynak Tera Yatırım-Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı
