Petrol fiyatları, stratejik konumlanma… Piyasayı meşgul eden son jeopolitik gerginlikler bazı emtia fiyatlarında da önemli oynaklıklar görülmesine neden olabilir. Petrol son 7,5 yılın zirve seviyesinde bir fiyata ulaştı ve özellikle bunda azalan üretim, artan kullanım ihtiyacı ve stratejik doğalgaz akışlarında jeopolitik sorunların etkisi etkili görünüyor. Dünyadaki enflasyon etkisini izlediğimiz ve politika sorunları ile başarısızlıklarının temelinde yatabilecek olgu olduğundan, petrol fiyatlarının bu enflasyon baskısı etkisi dikkate alınmalı. Son Rusya ve Ukrayna geriliminden sonra Avrupa’nın uğrayabileceği gaz sevkiyatı sıkıntısı fiyatlar üzerinde baskı oluşturma potansiyeline ve riskine sahip.
Ruble ve Rus varlıkları etkisi… Petroldeki yükseliş normalde Rusya açısından olumlu, ancak jeopolitik gerginlik genel olarak ortaya çıkan risk algısı nedeniyle Rus varlıklarına değer kaybettiriyor. Buna bağlı olarak rublenin hassasiyeti olumsuz noktalara doğru kaymış durumda. Olası bir Rusya ambargosundan kaynaklı olarak finansal sistemin dışına itilme durumu, bu baskının artmasına neden olabilir. Benzer bir dalgalanma 2014 döneminde söz konusu olmuştu, orada petrol fiyatının çöküşü de katkıda bulunmuştu. Şimdi petrol değişkenine dair fiyat baskısı olumlu yöne doğru, ancak olası bir operasyonun yaratacağı finansal dalga etkisi daha ağır basan bir etken maddedir.
Biden’ın Rusya açıklamaları, ABD’nin Kiev’deki büyükelçi personelini Ukrayna’yı terk etme konusunda uyarması, Ukrayna üzerinde artan işgal tehdidi… Piyasalar, ihtimallerden daha çok çekiniyor.
Doğu bloku ve eski Rus etki alanı… Kaynak: Norman J. G. Pounds, "Fissures in the Eastern European Bloc", The Annals of the American Academy of Political and Social Science
Stratejik boyut… ABD’yi bir tarafa, Rusya ve Çin’i bir tarafa koyduğumuzda halen direkt olarak sıcak çatışmada karşı karşıya gelecek güçler olarak nitelendirmemek ve direkt savaşın ekonomik ambargo boyutunda kalması beklenecek senaryodur. Çünkü her iki tarafta nükleer adını verdiğimiz son derece tehlikeli bir silah vardır ve kaybetmeye başladığını düşünen taraf düğmeye basarsa dünya açısından felaket senaryosu yazılacaktır. Açıkçası, Ukrayna’nın doğusu Batı’nın ve ABD’nin çok umurunda değil, asıl gaye Rusya’yı Avrupa’dan uzak tutmak ve bu konuda asıl stratejik ön karakollar Polonya ve Baltık ülkeleri.. Bazı Amerikan silahlarının kaydırılması durumu olacaktır, Ukrayna’ya ise olası bir işgalde direkt müdahaleden çok silah ve lojistik desteği verilebilir.
Etnografya açısından çoğunlukla Rus olan bir bölgenin (Donnbas, Ukrayna) kontrolündense, Rusya’nın asıl olarak etki alanını Orta Avrupa ve Balkanlara genişletmesi istenmeyen bir durum. Kırım Savaşı’nın motivasyonu olan durumun benzerinin oluşup oluşmayacağına bakmak gerekir. Baltık ülkelerinin durumu ise şöyle; Kış Savaşı’na konu olan Karelya kıstağı ile Saint Petersburg ve Leningrad Oblastı'nın oluşturduğu bölgenin güneyinde Estonya, Letonya, Litvanya üçlüsü var. Buralar 1940’ta Molotov-Ribbentrop Paktı’ndan sonra Kızıl Ordu tarafından işgal edildikten sonra Sovyetler Birliği’ne ilhak edilmiştiler. Bu ülkeler 1991’de Sovyetler dağılınca yeniden bağımsız oldular ve günümüzde NATO ve AB’ye yakın duruyorlar.
Gıda konusu… Ukrayna önemli bir tahıl üreticisi ve buğday, tahıl üretiminde başı çeken bölgeler direkt olarak Rus tehdidi altında. Dolayısıyla, gıda üretimi konusunda hem gösterge spot fiyatlarda oluşacak artış baskısı, hem de sevkiyatlarda azalma bakımından oluşacak arz sıkıntısı tarımsal fiyatlarda da artışa neden olabilecek bir etkiye sebep olabilir. Ukrayna, toplam ihracat hacminin yarısından fazlasını fiyata duyarlı pazarlara ihraç ediyor.
Ruble, buğday ve Brent petrol fiyatı karşılaştırması… Kaynak: Bloomberg
Sonuç? Rusya’ya ilişkin korkuların beslenmesinin, enerji ve gıda fiyatları üzerinden de küresel enflasyonist baskıyı artıracağı açıktır. Ruble riskten kaçınmadan dolayı olumsuz etkilenirken, petrol ve diğer emtia grubu üzerinden gerçekleşen hareketler özellikle ambargo veya ticari ilişkiler kaynaklı risklerle de tetiklenirse belirginleşecektir. Emtia şokunun birçok potansiyel etkisi var, sonuçta emtia fiyatı demek aynı zamanda enflasyon demek, bu da Fed’in hareketlerinin tandansını belirliyor.
Kaynak: Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı
