Kürt kültürünün zengin ve çeşitli yapısının önemli bir parçası olan giyim kuşam çeşitliliği, Türkiye’den Suriye’ye, Irak’tan İran’a, Azerbaycan’dan Ermenistan’a, Kazakistan’dan Rusya’ya kadar büyük bir coğrafyayı kapsayan alana yayılmıştır. Hint-Avrupa dil ailesi içerisinde yer alan Kürtçenin zengin grameri giysilere ve folklöre de yansıyarak rengarenk giyim-kuşam çeşitliliğine, başa takılan örtüler ve takılar ile ayağa giyilen çoraplara kadar büyük bir tarihi mirasla antik çağlardan günümüze kadar ulaşmıştır.
Antik çağlarda var olan ve günümüze kadar bilinen Kürt devlet ve hanedanlıkları; Gutîler-Qurtî, Hurri-Mittaniler, Sadakiler, Şeddadiler, Revvadiler, Hasanveyhiler, Mervaniler, Hoylar, Hasankeyf Emirliği, Mervaniler, Şirvan Emirliği, Botan Emirliği, Laçin Kürt Cumhuriyeti, Mahabad Cumhuriyeti, Aryanlar, Lullubi Devleti, Med Devleti, Hasnaviler, Hezaresbiler, Eyyubi Devleti, Lolo devleti, Gor Devleti, Hamdani Devleti… ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY)’dir.
Kadim bir medeniyete sahip Kürtler; kadim bir millet oluşları, özgün dilleri, gelenekleri, müzikleri, folklörü, nevi şahsına münhasır giyim kuşamı, el sanatları ve mutfaklarıyla kendi kültürlerinin zenginliklerini temsil ederler.
Kürdler, Türkiye’nin Serhad ve Botan bölgelerinde yoğun bir nüfusa sahiptirler. Kürtler Botan’da coşkulu halayları ve müzikleri, oymacılık ve el işçiliği, kumaş dokumacılığı, ticareti ve eşsiz tarihi yapılarıyla ün yapmışlardır. Serhad Kürtleri ise sözlü halk edebiyatı olan dengbej, tarım, halı ve kilim dokumacılığı, edebiyat, dünyanın ilk kalorifer ve kanalizasyon sisteminin kullanıldığı İshakpaşa Sarayı ile ün yapmışlardır.
Her millet de olduğu gibi Kürtlerde de kadınlar önemli bir figür olarak karşımıza çıkmaktadır. Geleneksel giyim kuşamı içerisinde Kürt kadınları, tarihsel sahnede hiçbir zaman Kürt erkeklerinin gerisinde kalmamış ve saygın bir rol üstlenmişlerdir. Bir kavgada ya da kan davasında bir Kürt kadını başörtüsünü kavganın ortasına atarsa orada kavga ya da kan davası biter.
Kürtler, günümüze kadar ulaşabilen geleneksel kostümleri, folklorik gösterileri, el sanatları, dini ritüelleri, lezzetli yemekleri, kadınların rengarek giyim kuşamı, erkeklerin ise her aşiretin farklı giyim ve başlığı ile tanındığı kadim bir geleneğe yolculuk etmemizi sağlar.
Antik çağlardan günümüze kadar devam eden geleneksel giyim kuşamı ile Kürtler, kültürlerinin benzersiz ve çok çeşitli yönlerini koruyarak gelecek nesillere aktarmak için büyük bir çaba sarf etmektedirler. Kürt kadınlarının en birincil koşulu; genlerinde taşıdıkları geleneksel miraslarını, örf ve adetlerini, giyim ve kuşamlarını kültürel folklörlerinin zengin mozaik tablosunu çocuklarına aktararak nesilden nesle ulaştırmaktır.
Kürt Dünyasının Kadim Kültürel Mirası: Geleneksel Giyim-Kuşam
Kürtler dünyanın dört bir yanında, farklı coğrafyalarda yer alan kadim bir halktır. Nevi şahsına özel benzersiz giyim kuşamları ile Kürtler, kendilerine özgü yöresel kıyafetlerle birbirinden ayrılırlar. Her aşiretin, her yörenin kendine has giyim kuşam biçimi vardır. Kürtler ata iyi biner, hançer taşır ve her bir kıyafet o yörenin kimliğini taşır.
Kürtlerin yöresel kıyafetleri, kültürel zenginliğinin göstergesidir. Her bir kıyafet, binlerce yıllık tarihin izlerini taşır. Örneğin, Adıyaman’daki Nemrut Dağı’nın zirvesindeki heykellerdeki kadın figürü ile günümüz Kürt kadın figürü aynı giysi ve baş bağlama izini taşır. Kürt kadınlarının başlarına taktıkları gümüş ve altın para dizili kofiler, geleneksel kıyafetler, motifler, renkler, kumaşlar, dokumalarla içinde bulunduğu ruh halini (düğüne giderkenki giyim kuşamı, yas tuttuğu giyim kuşamı, bekar ve nişanlı ikenki giyim kuşamı), medeni durumunu ve yaşını da ifade eder. Geleneksel giyim kuşamı içerisinde Kürt kadınları, dış görünüşleri ile birçok mesaj verirler.
Kürt kadınları kadim süsleri ile geçmişten günümüze kadar gelen bir köprü kurarak geleneksel mirasın temsilcisi olarak büyük bir değer taşır. Kürt kadınlarının geleneksel giyim kuşamı, antik çağlardan bu yana genetik izlerini taşıdığı kültürel motiflerin birer simgesi ve nesilleri birbirine bağlayan güçlü bir çimentodur.